Cliëntfolder lichaamsgerichte Pesso-psychotherapie

Pesso Boyden System Psychomotor (PBSP), in Nederland bekend als Pesso-psychotherapie, is een individuele therapie die ook in een groep kan plaatsvinden, in een veilige therapeutische omgeving. Pesso-psychotherapie besteedt zowel aandacht aan datgene wat je onder woorden brengt (verbaal), maar ook aan lichamelijke ervaringen (non-verbaal). De therapie is ervaringsgericht, dat wil zeggen dat men ervan uitgaat dat het gedrag van mensen wordt bepaald door ervaringen die iemand meemaakt of meegemaakt heeft. Problemen ontstaan door negatieve of pijnlijke ervaringen. Nieuwe positieve ervaringen, bijvoorbeeld opgedaan in de therapie,  kunnen een basis vormen voor groei en ontwikkeling van iemands persoonlijkheid.

Pesso-psychotherapie kent vier vormen:

• de oefengroep: een kortdurende ervaringsgerichte groep. De oefengroep kan helpen zicht te krijgen op bepaalde moeilijkheden of reacties die men ervaart en die men van zichzelf niet kan begrijpen. Deelname aan een oefengroep voorafgaand aan de structuregroep wordt sterk aanbevolen.
• de structuregroep:  een half open doorlopende lichaamsgerichte psychotherapiegroep (met elk half jaar tussenevaluatie met uit en instroom nieuwe deelnemers). Een vorm van individuele psychotherapie in de groep. Iedere cliënt krijgt om de beurt vaste individuele werktijd. De overige groepsleden zijn dan beschikbaar om op verzoek van de cliënt en de therapeut belangrijke personen uit het heden of verleden van de cliënt te vertegenwoordigen.
• de mengvorm: een half open doorlopende ervarings en lichaamsgerichte psychotherapiegroep (met elk half jaar tussenevaluatie met uit en instroom nieuwe deelnemers) waar oefeningen en structures voor afgewisseld. Een vorm van individuele psychotherapie in de groep. Iedere cliënt krijgt om de beurt vaste individuele werktijd. De overige groepsleden zijn dan beschikbaar om op verzoek van de cliënt en de therapeut belangrijke personen uit het heden of verleden van de cliënt te vertegenwoordigen.
• individuele Pesso-psychotherapie: met behulp van objecten inplaats van groepsleden zijn dan beschikbaar om belangrijke personen uit het verleden of heden van de cliënt te vertegenwoordigen

Pesso-psychotherapie is bottum-up ontwikkeld door het Amerikaanse echtpaar Pesso-Boyden. In hun werk met dansers ontdekten zij, hoe stagnaties in de beweging vaak verbonden waren met vroege tekorten en hoe passende interactie noodzakelijk was om emotionele bewegingen bevredigend te laten verlopen. Zo ontstond een therapie waarin de heling plaatsvindt door middel van het creëren van nieuwe symbolische virtuele herinneringen op het belevingsniveau van het kind van toen. De theoretische onderbouwing volgde hun ervaring, waardoor de Pesso’s een heel eigen zienswijze en theorie geformuleerd hebben, die nog steeds in ontwikkeling is. De methode werd in 1972 in Nederland geïntroduceerd. Psychologen, psychiaters, psychotherapeuten en psychomotorisch- en andere vaktherapeuten hebben zich sindsdien in deze werkwijze gespecialiseerd. De ontwikkelingen in de neurowetenschappen lopen in belangrijke mate parallel met de ontwikkeling van de Pesso-psychoherapie.

In Pesso-psychotherapie wordt de cliënt geholpen gevoelens en daarmee gepaard gaande onvervulde basisbehoeften te voelen en te verwerken met behulp van een reeks ervaringsgerichte technieken, die een beroep doen op het samenspel van hoofd, hart en handen (zintuigen en lichaamsbesef). Door de lijfelijke invalshoek komt Pesso-psychotherapie op een dieper niveau (bij wezenlijke conflicten, worden afweerstrategieën verhelderd en onvervulde behoeften alsnog symbolisch vervuld) en worden nieuwe helende herinneringen en ervaringen eigen gemaakt. Zo ontstaat – soms voor de eerste keer – contact met ons ware, oorspronkelijke zelf.

Pesso-psychotherapie is geschikt voor mensen die gemotiveerd zijn om hun eigen problematiek te onderzoeken. Meer specifiek is Pesso-psychotherapie voor wie zich herkent in het volgende:

• geremd worden in het dagelijks leven door onverwerkte gebeurtenissen van vroeger
• alleen praten over problemen helpt onvoldoende
• last hebben van lichamelijke klachten die geen duidelijke medische oorzaak hebben (o.a. burn-out problematiek).

De Pesso-oefengroep

Een Pesso-oefengroep biedt de mogelijkheid om gevoeliger te worden voor je eigen lichamelijk ervaren. Het kan een voorbereiding zijn voor deelname aan een Pesso-structuregroep. Maar ook zonder door te gaan naar een therapiegroep kan deelname aan de oefengroep je helpen inzicht te krijgen op bepaalde moeilijkheden of reacties die je ervaart en die je van jezelf niet kunt begrijpen.

Doel van de Pesso-oefengroep is om:

• Gevoeligheid te ontwikkelen of te vergroten voor je eigen motoriek, d.w.z. zicht te krijgen op je motorische impulsen. In de groep krijg je middelen aangedragen om te begrijpen hoe je je voelt  en gedraagt onder invloed van verschillende motorische   (lichamelijke) impulsen. Het accent ligt hier dus op het intrapsychische. We proberen je bewust te maken van reflexmatige en willekeurige bewegingen, alsmede van je (lichamelijke) reacties op emoties. B.v.: hoe reageert je lichaam als je regelmatig je leven “onder controle” probeert te houden.
• Je bewust  te maken van invloed die gebaren van andere mensen op je hebben, alsmede van de invloed die uitgaat van de plaats (in de ruimte) die anderen innemen. Het gaat dus meer om het interpersoonlijke. B.v.: wat zijn je lichamelijke en emotionele reacties als iemand heel dicht bij je komt staan of juist veel afstand bewaart. En: welke afstand vind je zelf het prettigst? Daarmee kun je in de groep experimenteren.
• Inzicht te krijgen op je reacties t.a.v. emotionele reacties uit de omgeving, bv. Hoe reageer je als iemand je de huid vol scheldt of een zuur gezicht trekt. Of zich zonder woorden van je afkeert. Of als je zélf degene bent die de ander afwijzend of vriendelijk tegemoet treedt.
• Te experimenteren met eigen (lichamelijke en emotionele) acties en reacties. Bv. Hoe is het voor je om spontaan een bepaald gevoel ongeremd (binnen veilige grenzen uiteraard) te uiten, en welke feedback wil je daarop krijgen. Je kunt daarmee de ervaring opdoen dat je actie effectief is, d.w.z. als je een bepaald gevoel tot uitdrukking brengt, heeft het effect op de buitenwereld. Je inspanning leidt tot iets en in de oefengroep kun je zelfs experimenteren welke tegenreactie het meest beantwoord aan jouw behoeften. In het dagelijks leven gebeurt dit meestal niet. Het gevolg is dat sommige mensen zó teleurgesteld of gefrustreerd raken over het feit dat hun actie geen (of niet het gewenste) effect heeft, dat ze de moed opgeven en helemaal niet meer reageren of juist gaan overreageren. Door te ervaren dat het uiten van gevoelens wél effectief kan zijn en gezien en gehoord worden, word je gestimuleerd om “het er niet bij te laten zitten”.

Kortom de groep biedt je de mogelijkheid om jezelf te ervaren als een levend, bewegend, reagerend mens en niet alleen als een denkend, begrippen vormend en verbaliserend wezen.

In de groep worden allerlei oefeningen gedaan, eerst individueel, later ook in tweetallen, in kleine groepjes en met de hele groep. De oefeningen zijn gebaseerd op de principes van de Pesso-psychotherapie methode.  Een bekende Pesso-psychotherapie oefening is gecontroleerde benaderingsoefening, waarbij de cliënt ervaart welke lichamelijke en emotionele sensaties afstand en nabijheid oproepen en welke afstand als prettig of beklemmend wordt ervaren.

Werkwijze

In de groep worden een aantal afspraken gemaakt, die kunnen bijdragen aan een veilig klimaat in de groep, bv. over:

• de aan/afwezigheid
• hoe je omgaat met de persoonlijke informatie die je krijgt van de verschillende deelneem(st)ers
• dat je je emoties niet hoeft te verklaren of verdedigen
• dat het niet de bedoeling is om commentaar te leveren op iemands lichamelijke of emotionele uitingen, maar dat je je wel vrij kunt voelen om bij iedere oefening je reacties te geven.

De groep bestaat uit ongeveer 4 deelnemers.

In totaal zijn er 3  wekelijkse bijeenkomsten van 3 ½  uur.

In de evaluatie wordt gekeken naar een mogelijk vervolg na de oefengroep of instromen in de doorlopende half open structuregroep met een focusgesprek waar je aan wil werken in de structuregroep.

Voor wie

De oefengroep is zeer geschikt voor mensen die reeds in therapie zijn (geweest) en die het gevoel hebben dat praten alleen niet genoeg is. Je eigen ervaringen in de oefengroep kunnen een positieve aanvulling zijn op of bijdrage leveren aan datgene wat je met je therapeut bespreekt of besproken hebt.  Ook als je wilt uitzoeken of een lichaamsgerichte benadering bij je past, kan de oefengroep daar een middel voor zijn. Je moet niet al te veel moeite hebben met het feit dat we in een groep werken.

Overige informatie (therapeuten, kosten en plaats is hetzelfde als bij Pesso-structuregroep)

Tijdstip

De groep vindt plaats op 3 donderdagen van 09.30-13.00  (voor koffie en thee wordt gezorgd, zelf lunch meebrengen).

De Pesso-structuregroep

Een Pesso-structuregroep bestaat bij voorkeur uit 4-5 deelnemers in een gelijke man-vrouw-verdeling. De bijeenkomsten duren 5-7 uur met kleine en halverwege een grote pauze. Gedurende een structuredag krijgen alle deelnemers individuele werktijd; de andere deelnemers kunnen óf als rolfiguren bij een werktijd betrokken worden óf via observatie meeprofiteren van de werktijd van anderen. Meestal worden oefeningen ingelast; deze zijn bedoeld om de deelnemers te trainen om enerzijds de signalen van hun lichaam  beter op te kunnen pikken, anderzijds om de daarbij behorende behoefte beter te kunnen definiëren. De groep wordt meestal begeleid door 2 therapeuten die bij toerbeurt met een deelnemer werken. Van elke bijeenkomst wordt,  met toestemming van de cliënt, een video-opname gemaakt; dit materiaal is uitsluitend bedoeld voor feedback c.q. voor intervisie/supervisie met collegae; het videomateriaal wordt indien er geen gebruik van wordt gemaakt z.s.m. gewist.

Waarin onderscheidt een Pesso-psychotherapiegroep zich van andere vormen van groepstherapie?

Pesso-psychotherapie moet niet alleen gezien worden als een intensieve maar ook als een bijzondere vorm van ‘individuele psychotherapie in een groep’. Met bijzonder bedoelen we dat Pesso-psychotherapie een mix is van individuele therapie (twee deelnemers krijgen individuele werktijd) en beperkte uitwisseling van persoonlijke ervaringen in de groep. De groepsleden participeren verder afwisselend als rolspelers. De participatie van groepsleden aan de individuele werktijd van anderen vraagt om een grote alertheid en inzet; de deelnemer met eigen werktijd heeft de overige groepsleden nodig om vooruitgang te boeken in zijn/haar therapieproces. De ervaringen kunnen in de volgende bijeenkomst (een week later) besproken worden. Deelnemers die niet zelf gewerkt hebben kunnen bij die gelegenheid ook hun persoonlijke ervaring kwijt evenals (ook technische) vragen stellen n.a.v. hun eigen werktijd en die van anderen. Aan de tussentijdse individuele gesprekken (op initiatief van de deelnemer of de therapeut), de halfjaarlijkse evaluaties en het evaluatieverslag wordt zowel door de therapeuten als de deelnemers aandacht besteed. De therapeuten investeren samen met collegae Pesso-psychpotherapeuten continu in intervisie, supervisie en opleiding.

Waarom een co-therapeut?

De bijdrage van de co-therapeut beschouwen wij als onontbeerlijk bij een zorgvuldige vormgeving van dit gespecialiseerde therapieaanbod. De meerwaarde zit erin dat we samen veel meer zien, maar ook dat we elkaar continu kunnen coachen en scherp houden. Onontbeerlijk omdat de intensiteit waarmee wij onze therapiebegeleiding vorm willen blijven geven alleen op te brengen is door een goede samenwerking én taakverdeling.

Onze visie is dat de begeleiding en samenwerking  door twee gespecialiseerde Pesso-psychotherapeuten om bovengenoemde redenen het therapieproces van de Pesso-deelnemers alleen maar ten goede kan komen. Maar ook het feit dat deelnemers beurtelings kunnen werken met therapeuten met een eigen begeleidingsstijl kan als verrijkend en inspirerend beschouwd worden.

Werkwijze

Iedere deelnemer dient bij voorkeur eerst deel te nemen aan een Pesso-oefengroep die bedoeld is als een kennismaking met de lichaamsgeoriënteerde Pesso-methode.

Na de evaluatie van de Pesso-oefengroep word je verzocht om een levensgeschiedenis te schrijven. Daarnaast zal je de persoonlijke doelen/focus voor de eerste therapieperiode (van een half jaar) omschrijven.

Tijdens een focusgesprek met zowel de regiebehandelaar als de medebehandelaar/co-therapeut, wordt stilgestaan bij de belangrijke thema’s uit het levensverhaal en de therapiedoelen. Tenslotte worden de afspraken en behandeldoelen vastgelegd in een door de deelnemer ondertekend behandelcontract. Bij een volgende halfjaarlijkse periode wordt een nieuw behandelcontract opgesteld.

Vóór de start van een behandelperiode ontvangen alle deelnemers de planning voor de komende termijn. Bij de planning van de vrije dagen wordt uitgegaan van de schoolvakanties in de regio.

Tussen de Pesso-structuregroepsbijeenkomsten vinden er individuele gesprekken plaats met een van de Pesso-therapeuten om de opgedane lichaamsgerichte ervaringen en inzichten om te kunnen zetten in de praktijk.

Aanbevolen literatuur